Բուսաբուծություն

 

Բուսաբուծությունը գյուղատնտեսության առաջնային ճյուղերից մեկը, որը գլխավորապես զբաղվում է բուսաբուծական արտադրանքի արտադրության նպատակով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակությամբ: Բուսաբուծական արտադրանքի շնորհիվ ազգաբնակչությունը ապահովում է սննդամթերքով, անասնաբուծության ճյուղին՝ կերերով և արդյունաբերության բազմաթիվ ճյուղերին (սննդարդյունաբերություն, կերերի, տեքստիլի, դեղագործական և օծանելիքի արտադրություններ) բուսական ծագման հումքով:

Բուսաբուծության մասնաբաժինը ՀՆԱ-ում 2019 թվականին կազմել է 48.1 %։

Բուսաբուծության ճյուղն ընդգրկում է դաշտավարությունը, բանջարաբուծությունը, պտղաբուծությունը, խաղողագործությունը, ծաղկաբուծությունը, մարգագետնաբուծությունը, անտառաբուծությունը:

Մարդու կողմից բույսերի մշակությունը սկիզբ է առել անհիշելի ժամանակներից և սկզբնական երկրագործության հետքեր հայտնաբերվել են դեռ նեոլիտի ժամանակաշրջանում:

Գիտական բուսաբուծության զարգացման գործում մեծ ներդրում ունեն Կ. Ա. Տիմիրյազևը, Ի. Ա.Ստեբուտը, Դ. Ն. Պրյանիչնիկովը, Ն. Ի. Վավիլովը, Ի. Վ. Յակուչկինը, ՆՆ. Կուլիչովը, Մ. Գ. Թումանյանը, Ն. Ա. Մայսուրյանը, Ա. Ա. Մաթևոսյանը և այլոք:

 

  • Դաշտավարություն

Դաշտավարությունը բուսաբուծության հիմնական ուղղություններից մեկն է, որը մասնագիտացած է հատիկային, կերային և տեխնիկական մշակաբույսերի արտադրությամբ:

Հացահատիկային մշակաբույսերից Հայաստանի Հանրապետությունում առավելապես մշակվում է փափուկ ցորեն, որի ցանքատարածությունը համաձայն ՀՀ ՎԿ 2019 թվականի տվյալների կազմել է 59906 հա,  գարին՝ 50948 հա և հաճարը՝ 4438 հա: Փոքր ցանքատարածություններwv մշակվում է նաև աշորա (112 հա) և վարսակ (2756 հա): Հանրապետությունում հացահատիկի մշակությունը կենտրոնացած է հիմնականում Շիրակի, Գեղարքունիքի, Լոռու, Սյունիքի, Կոտայքի և Տավուշի մարզերում:

Հատիկաընդեղեն մշակաբույսերից հանրապետությունում առավելապես մշակվում է լոբի (1239 հա), ոլոռ (318 հա), ոսպ (126 հա) և սիսեռ (67 հա): Հատիկաընդեղենների մշակությունը հիմնականում կենտրոնացած է  ՀՀ Գեղարքունիքի, Լոռու, Շիրակի, Կոտայքի Տավուշի և Արմավիրի մարզերում:

Հանրապետությունում բազմամյա խոտերի ընդհանուր ցանքատարածությունը համաձայն ՀՀ ՎԿ 2019 թվականի տվյալների կազմում է 49728 հա և հիմնականում մշակվում է առվույտ և կորնգան:

«Հացահատիկային, հատիկաընդեղեն և կերային մշակաբույսերի սերմնաբուծության  զարգացմանն աջակցություն» ծրագրի շրջանակներում աշնանացան ցորենի, գարնանացան գարու, ոսպի, սիսեռի, ոլոռի, առվույտի և կորնգանի սորտերի սորտաթարմացման աշխատանքների իրականացման նպատակով  աջակցություն է տրամադրվում չորս սերմարտադրող կազմակերպությունների:

 

  • Բանջարաբուծություն

Բանջարաբուծության առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ բանջարեղենի մշակությունն ու արտադրության կազմակերպումը երկու եղանակով՝ բաց և պաշտպանված գրունտում:

Պաշտպանված գրւնտում բույսերի աճեցման համար ստեղծվում է մշակության համար նպաստավոր կենսապայմաններ, որի շնորհիվ հնարավոր է դառնում ստանալ թարմ բանջարեղեն արտասեզոնային ժամանակահատվածում: Հանրապետությունում վերջին տարիներին մեծ թափով զարգանում են գերժամանակակից տեխնոլոգիաներով հագեցած ջերմատնային տնտեսությունները, որտեղ մշակությունը մեծապես կատարվում է անհող (հիդրոպոնիկ) եղանակով:

Ըստ ՀՀ ՎԿ տվյալների հանրապետությունում 2019 թվականին բանջարային մշակաբույսերի ցանքնատարածությունները կազմել է՝ 20616 հա, բոստանային մշակաբույսերը՝ 4257 հա, կարտոֆիլ՝ 20477 հա։

Վերջին տարիներին հատկապես ոչ ավանդական բանջարային մշակաբույսերի մուտք գործելու  շնորհիվ ընդլայնվեց ՀՀ-ում մշակվող բանջարեղենների տեսականին: Այդ բանջարեղենների թվին են դասվում բրոկկոլի, կոլրաբին, բրյուսելյան կաղամբը, պեկինյան և չինական կաղամբները, ռուկոլան, կանգկուրը, ֆենխելը, ծնեբեկը և այլն:

Բանջարաբուծությունն առավել զարգացած է Արարատի, Արմավիրի և Արագածոտնի մարզերում:

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունը «Փոքր և միջին ջերմատնային տնտեսությունների ներդրման պետական աջակցւոթյան» ծրագիրը միտված է հանրապետությունում ավելացնել ջերմատնային տնտեսությունների մակերեսը և արտադրանքի արտադրության ծավալները

 

  • Պտղաբուծություն

Հայաստանը պտղաբուծության հնագույն երկիր է: Մի շարք բնակավայրերում (Արմավիր, Շենգավիթ, Գառնի) հայտնաբերվել են 3-6 հազար տարվա վաղեմության ծիրանենու, դեղձենու, սալորենու, խաղողի սերմեր: 

Հազարամյակների ընթացքում ժողովրդական սելեկցիայի միջոցով ստեղծվել են բազմաթիվ արժեքավոր տեսակներ: Հայստանում արտադրված պտուղներն և հատապտուղները բավարարում են  ինչպես ներքին շուկայի պահանջները, այնպես էլ արտահանվում են թարմ ու վերամշակված վիճակում:

Հայաստանում սկսել է զարգանալ ինտենսիվ այգեգործությունը՝ Արարատի, Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Տավուշի մարզերում, որտեղ շարունակաբար հիմնվում են առանձնապես ընկույզի, նուշի, պիստակի, խնձորի, ծիրանի, տանձի, սալորի ինտենսիվ այգիներ:

Համաձայն ՀՀ ՎԿ տվյալների 2019 թվականին ընդհանուր պտղատու այգիների և հատապտղանոցների տարածությունը կազմում է 43411 հա, իսկ հատապտղանոցները՝  1861 հա։

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից իրականացվող «Հայաստանի Հանրապետությունում խաղողի, ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մշակվող ինտենսիվ պտղատու այգիների և հատապտղանոցների հիմնման համար պետական աջակցության» և  «Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսությունումկարկտապաշտպան  ցանցերի   ներդրման  համար  տրամադրվող  վարկերի տոկոսավճարների սուբսիդավորման» ծրագրերը նպատակաուղղված են հանրապետությունում ինտենսիվ այգեգործության զարգացմանը: 

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունում արդեն մեկնարկել է տնկանյութի հավաստագրման մասին օրենսդրության մշակման գործընթացը, որի շնորհիվ կստեղծվեն նախադրյալներ պտղաբուծության առավել արագ զարգացման և հիմք կդրվի հանրապետությունում հավաստագրված տնկանյութի արտադրության համար:

ՀՀ էկոնոիմիկայի նախարարության «Գյումրիի սելեկցիոն կայան» ՓԲԸ-ն իրականացնում է հացահատիկային, հատիկաընդեղեն, բազմամյա խոտաբույսերի, կարտոֆիլի և գյուղատնտեսական այլ մշակաբույսերի սելեկցիոն գիտական հետազոտություններ, վերոհիշյալ մշակաբույսերի էլիտային, սուպեր-էլիտային, սուպեր-սուպեր-էլիտային սերմերի ստացում ու վերարտադրության ապահովում: Սելեկցիոն գիտական աշխատանքների շնորհիվ գիտական կենտրոնում ստացվել են աշնանացան ցորենի, գարնանացան գարու, ոսպի, սիսեռի, լոբու, կտավատի, առվույտի, կորնգանի արժեքավոր սորտեր:

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության «Սերմերի գործակալություն» ՊՈԱԿ-ի կողմից իրականացվող սերմերի որակի ստուգման և պետական սորտափորձարկման ծրագրի շրջանակներում 2020 թվականի առաջին կիսամյակում ստուգվել, գնահատվել և փաստաթղթավորվել են գյուղատնտեսական տարբեր մշակաբույսերի 4903.64 տոննա սերմ, որից հացահատիկային և հատիկաընդեղեն մշակաբույսերի սերմ՝ 3238.63 տոննա, բանջարբոստանային մշակաբույսերի' 0.47 տոննա, կերային մշակաբույսերի' 292.10 տոննա տեխնիկական մշակաբույսերի' 2.00 տոննա, արմատապտղավոր և պալարապտղավոր մշակաբույսերի՝ 1359 տոննա և դեկորատիվ մշակաբույսերի' 11.44 տոննա: Լաբորատոր փորձաքննության ենթարկված նմուշների թիվը կազմել է' 255, իսկ սպասարկված տնտեսավարող սուբյեկտների թիվը'  93 հատ:

Ծրագրի իրականացումը հնարավորություն է տալիս  նաև սորտափորձարկումների միջոցով ընտրել և Հայաստանի Հանրապետության գյուղացիական տնտեսությունների համար երաշխավորել  բույսերի  նոր արդյունավետ սորտեր, որոնց օգտագործումը կապահովի բարձր և կայուն բերքատվություն:

Հողերի ագրոքիմիական հետազոտության և բերրիության բարձրացման միջոցառումների ծրագրի շրջանակներում 2020 թվականին առաջին կիսամյակի ընթացքում թվով 45 բնակավայրերի համար կազմվել են ագրոքիմիական քարտեզներ, հողերի ագրոքիմիական դաշտային  հետազոտությունների ընդհանուր տարածքը կազմել է 17914հա, իսկ վերցված հողանմուշի լաբորատոր փորձարկումների քանակը կազմել է 15023 հատ:

 

ՀՀ տարածքում օգտագործման և հետագա բազմացման նպատակով գրանցված բույսերի սորտերի ցանկը

 

Դու կարող ես կանխել կոռուպցիան

Գյուղատնտեսության ոլորտի պետական օժանդակության ծրագրեր

Սոցիալական փաթեթի հանգստի ապահովման ծառայություն

Ներդրողների աջակցության «մեկ պատուհան»

Սպանդանոցի կառուցման փուլերն ու անհրաժեշտ քայլերը

Ներմուծման դիվերսիֆիկացիայի ուղեցույցներ

Արտադրողների և արտահանողների շտեմարան

ԴԱՍԱԿԱՐԳԻՉՆԵՐ

Հետադարձ կապ նախարարության պատասխանատուների հետ

Հետևեք Ձեր նամակին

Էլեկտրոնային հարցումների միասնական հարթակ

Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայք

eRegulations Armenia

Հայաստանի Հանրապետության էլեկտրոնային կառավարում

Հայաստանի դիրքը միջազգային վարկանիշներում

  • ԹԵԺ ԳԻԾԸ

    * ԹԵԺ ԳԻԾԸ գործում է աշխատանքային օրերին` երկուշաբթի-ուրբաթ` ժամը 09:00-18:00

ԹԵԺ ԳԻԾ

81-40

ԳՈՐԾԱՐԱՐ ՄԻՋԱՎԱՅՐ

(+374 11) 597 539

ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹՅՈՒՆ

(+374 11) 597 157

ՈՐԱԿԻ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐ

(+374 11) 597 167

ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ՓՈՐՁԱՐԿՈՒՄՆԵՐ

(+374 11) 597 166

  • ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ՓՈՐՁԱՐԿՈՒՄՆԵՐ
  • (+374 11) 597 166

ԳՅՈՒՂՈԼՈՐՏԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

(+374 11) 530 333, (+374 11) 597 411, (+374 11) 597 254, (+374 11) 297 428, (+374 11) 529 231

* ԹԵԺ ԳԻԾԸ գործում է աշխատանքային օրերին` երկուշաբթի-ուրբաթ` ժամը 09:00-18:00