-Ես առիթ ունեցել եմ խոսելու, որ ԵԱՏՄ-ն ինչքան ունի սահմանափակումներ, այնքան էլ ունի առավելություններ ու հնարավորություններ: Մենք անցումային շրջանն ենք դիտում իբրեւ առավելություն: Ես էլ ասում եմ՝ առավելությունները կերեւան, երբ անցումային շրջանը կավարտվի:

-Երբ անցումային շրջանն ավարտվի, թռչնամսի ներկրումը 80 տոկոսով թանկանալու է: Դրա առավելությունը ո՞րն է, սպառողների մեծ մասը հենց գնային գործոնով պայմանավորված է ներկրվածն ուտում:

-Առավելությունը գիտեք որն է, որ տեղական արտադրողները հնարավորություն կստանան արտադրելու: Էն սառը ու էժան թռչնամիսը շատ հաճախ թույլ չի տալիս տեղականին շնչելու:

-Բայց տեղական արտադրողը հիմա էլ չի կարողանում շնչել, արտադրող կա, որ փակում է ֆաբրիկան:

-Դեմ եմ մասնավոր օրինակով երեւույթի մասին խոսելուն:

-Այո, բայց այդ մասնավորը ծավալ ունի տեղական շուկայում: Լավ, տեղականը ինչպե՞ս է շնչելու, չէ՞ որ այդ տեղական ասվածն էլ հարաբերական է, որովհետեւ ամբողջական ցիկլով չի աշխատում. ասենք թռչնակերի բաղադրիչները ներմուծվում են, ինչը նաեւ գնի վրա է ազդում:

-Ճիշտ դիտարկում եք անում: Բայց մենք ունեցել ենք չէ՞ տարիներ, երբ ձվով ու թռչնամսով բավարարել ենք ներքին պահանջարկը: Տեղական արտադրողը էլի կարող է ոտքի կանգնել. նա կսկսի եւ էժան կերի մասին մտածել եւ շատ այլ հարցերի մասին էլ:

-Ֆիքսեցինք եւս մեկ ճյուղ՝ սննդարդյունաբերությունը: Ուրի՞շ:

-Ոսկեգործություն, ադամանդագործություն: Քայլեր ենք անում: Ընդհանրապես, բոլոր ոլորտներում կան փոքրիկ օղակներ, որ խնդիրներ ունեն, ու մենք դրանց մեծապես ենք ուշադրություն դարձնում, որ գուցե առաջին հայացքից չհասկացվի, բայց հենց դրանք պարզեցնելով ենք բարելավում ընդհանուր շղթան:

-Պարոն Խաչատրյան փորձը ցույց է տալիս, որ չկա զուտ տնտեսություն եւ արտաքին շուկաներում քայլ անելու համար պետք է քաղաքական գործոնն աշխատեցնել: Տարիներ առաջ երբ ռուսական շուկաներ արգելվեց վրացական գինիների մուտքը, հայկական գինին չկարողացավ ոտքի տեղ անել այնտեղ: Ինչպե՞ս ենք մի շղթայում աշխատեցնելու քաղաքականությունն ու տնտեսությունը:

-Շատ պարզ. Ռուսաստանի հետ մեր քաղաքական հարաբերությունների լավ որակը պետք է ծառայեցնենք տնտեսական հարաբերությունների զարգացմանը: Մենք, ցավոք, կաղում ենք տնտեսական հատվածում, մեր քաղաքականը երկկողմ հրաշալի հիմքերի վրա է: Այն, ինչ պետք է անի բիզնեսը, մեզ թվում է՝ դա պիտի անի պետության աջակցությամբ: Գինու օրինակն եք բերում, չէ՞, ասեմ: Ցանկացած մեր գինեարտադրող չի կարողանում առաջարկ ձեւավորել, ծավալ ապահովել: Դա է խնդիրը:

-Եթե ի մի բերենք, ՀՀ-ն զարգացնելու է թեթեւ արդյունաբերությունը միայն: Ծանրից խոսո՞ւմ ենք, թե՞ մոռանում այս ոլորտը:

-Խոսելու մեկ եղանակ եմ տեսնում՝ եթե աշխարհի խոշոր արտադրողները հետաքրքրված լինեն Հայաստանում զարգացնել մեքենաշինությունը կամ սարքաշինությունը: Որովհետեւ մենք այլեւս շատ հեռու ենք նրանից, որ կարողանանք ինքնուրույնաբար որոշել աշխարհի պահանջը: Ինչ անենք, հին սարքերի՞ց արտադրենք: Ուրիշ ճանապարհ կա: Առիթը օգտագործեմ՝ մի բան ասելու: Աշխարհի շատ հայտնի ընկերություններից մեկը (այս պահին անունը չեմ նշում) աշխարհում ընդամենը երկու տեղ ունի, որտեղ զբաղվում է իր հետազոտական եւ զարգացման պրոյեկտներով: Երրորդ տեղը, որտեղ որոշել է, որ կարող է դրանով զբաղվել, Հայաստանն է: Այսինքն՝ սկզբում գալիս է հետազոտական կենտրոնով, երկրորդ աստիճանը պրոտոտիպային արտադրությունը կարող է լինել, հաջորդ աստիճանը՝ սարքի արտադրությունը: Թե չէ, հիմա ասենք՝ զարգացնում ենք ծանր արդյունաբերությունը, չենք կարող:

-Ո՞րն է Հայաստանի տնտեսության ամենախոցելի տեղը:

-Արտադրողականությունը: Էլի օրինակով խոսեմ: Տեքստիլի ոլորտում ինչ են պատմում: Առավոտյան աշխատակիցները գալիս են եւ մի կես ժամ հարցնում են՝ ում երեխան ոնց է, հայրը, մայրը: Տեքստիլ ձեռնարկություններից մեկի ղեկավարը ասում է՝ խնդրել եմ՝ աշխատանքի ժամը չօգտագործել ընտանիքի հարցերը քննարկելու համար: Դա ազդում է արտադրողականության վրա: Գերմանիայում պրակտիկա անցածը ասում է՝ իրավունք չունենք մեր արտադրական սեղանի մոտից այլ սեղանի մոտենալու: Պետք է փոխենք մտածելակերպը:

- Իսկ ինչո՞ւ մտածելակերպը: Գուցե մեր արտադրողականությունը ցածր է, որովհետեւ օրենքը, պահանջը բերում ու մտածելակերպն ենք փոխել ուզում, ոչ թե տեղայնացնում, հարմարեցնում մեր մտածելակերպին: Աշխատանքը կարող են 10 րոպե շուտ սկսել կամ վերջացնել, բայց մեր պարագայում չշփվելն անհնար է:

-Էդպիսի բան էլ կա: Ամեն դեպքում մեր հիմնական խնդիրը արտադրողականությունն է ցածր: Մենք ստեղծարար, արարող, հոգատար, որակներ ունենք, որոնք կարող են շատ մեծ դրական ազդեցություն ունենալ, բայց պետք է այնպես անենք, ոչ չվնասեն մեր արտադրողականությանը:

- Պարոն նախարար, այլ տարբերակ կա՝ ըստ իս. մենք արտադրողականության խնդիր ունենք, որովհետեւ տեղական արտադրությունը ամբողջական շղթայով չէ: Տեքստիլ արտադրանքը հայկական է, բայց թելը, ասեղը, գործվածքը դրսից է բերվում, մենք տեքստիլին սպասարկող ասենք ներկատուն չունենք:

-Այո, որովհետեւ չունենք մասշտաբ: Հայաստանում պետք է կլաստեր ձեւավորվի: Իսկ դա կլինի այն ժամանակ, երբ լինեն ոչ թե 15 տեքստիլի ձեռնարկություններ, այլ 115: Բայց կգա այդ օրը:

- Պե՞տք է սպասել՝ ամեն ինչ թողնելով գործարարների մտքի ճկունության հույսին: Պետությունը ինչո՞ւ չի խառնվում: Զարգացած երկրների փորձը վկայում է, որ ազատական տնտեսահարաբերություններն ամենեւին էլ աչքաթող վիճակ չեն ենթադրում:

- Մտածում ենք այդ ուղղությամբ: Պետությունը անելիք ունի՝ հատկապես փոքր արտադրողների համար՝ հուշելու ուղղությունը, օգնելու շրջանառու միջոցներով եւ այլն: Մենք մեր մասնավոր հատվածին երբեք չենք անտեսում:

- Որպես տնտեսության ոլորտի քաղաքականությունը մշակող պետական կառույցի ղեկավար ի՞նչ ձեռագիր եք թողնելու:

-Գործով եմ թողնելու (ժպտում է,-Ա.Մ.) Թումանյանը վաղուց տվել է հարցի պատասխանը:

- Եվ վերջում՝ պարոն նախարար՝ կա՞ր մի բան, որ կուզեիք շեշտադրել, բայց ես դրան չբերեցի հարցերով:

-Ես կուզեի, որ հանրությունը հավատա, որ ինքը կկարողանա իրականացնել այն, ինչ կցանկանա: Երբ այդ հավատն ուժեղացավ, ձեւը կգտնի:

Armenpress.am
Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ