Ապրիլի 13-ին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունում տեղի է ունեցել «Հայաստանի արտահանման ներուժի բացահայտման և արտահանմանը խթանող մեխանիզմների մշակման» ծրագրի մեկնարկային միջոցառումը:

Ծրագիրը համատեղ համակարգում են ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարությունը և ՎԶԵԲ-ի Հայաստանի ներդրումային խորհուրդը՝ Միացյալ Թագավորության կառավարության «Լավ կառավարման հիմնադրամի» աջակցությամբ։

Ծրագիրը միտված է Հայաստանի արտահանման ներուժի բացահայտմանը և համապատասխան աջակցության մեխանիզմների մշակմանը, որոնք կխրախուսեն աճի ներուժ ունեցող ապրանքների արտահանմանը և կնպաստեն երկրի տնտեսական աճին։ Ծրագրի իրականացումը ներառում է մի քանի փուլ՝ ոլորտային ուսումնասիրություն, տվյալների վերլուծություն և համապատասխան պետական աջակցման մեխանիզմների մշակում։

Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես է եկել ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Ռաֆայել Գևորգյանը։

Հայաստանում Միացյալ Թագավորության դեսպան Ջոն Գալագերը նշեց․ «Առևտուրը  կարևոր շարժիչ ուժ է հանդիսանում ինչպես տնտեսական աճի, այնպես էլ կայուն հարաբերությունների համար: Այն պահանջում է արդյունավետ լոգիստիկ ուղիների առկայություն: Ուրախ եմ, որ «Լավ կառավարման հիմնադրամի» միջոցով Միացյալ Թագավորությունն աջակցություն է տրամադրում Էկոնոմիկայի նախարարությանը՝ բացահայտելու Հայաստանի արտահանման ողջ ներուժը և տրանսպորտային կարողությունների սահմանափակումները։ Այս վերլուծության արդյունքները կնպաստեն արդյունավետ, տվյալահեն քաղաքականության մշակմանը՝ ուղղված լոգիստիկ ծախսերի նվազեցմանն ու մրցունակության բարձրացմանը, և դռներ կբացեն միջազգային առևտրի խթանման համար: Սա առանցքային է Հայաստանի բարգավաճման և կայուն տնտեսական զարգացման համար»:

Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) երևանյան գրասենյակի ղեկավար Գիորգի Ախալկացին, իր խոսքում նշեց․ «Հայկական արտադրանքի արտահանման ներուժը հասկանալը կօգնի տեղական բիզնեսին մուտք գործել նոր շուկաներ և ունենալ նոր հաճախորդներ՝  ավելացնելով վաճառքը և եկամուտները: Արդյունավետ բեռնափոխադրումների երթուղիների քարտեզագրումն ու գնահատումը առանցքային է Հայաստանի տնտեսության համար, քանի որ դա ազդում է երկրի արտահանման ներուժի վրա: Հուսով եմ, որ այս ծրագիրը նաև հիմք կծառայի հետագա համագործակցության համար և կստեղծի սիներգիա բոլոր շահագրգիռ կողմերի միջև»:

Հայաստանի ներդրումային խորհրդի ղեկավար Հովսեփ Պատվականյանը նշեց «Ծրագրի հետազոտական փուլի առաջնային տվյալներից պարզ է դառնում, որ Հայաստանն ունի արտահանման հսկայական չբացահայտված և չօտգագործված ներուժ։ Ներկայումս Վրաստանի Փոթի նավահանգստով տարեկան ներմուծվում է մոտ 30 հազար կոնտեյներ։ Սա այս նավահանգիստներում բեռնափոխադրվող բեռնարկղերի ընդհանուր թվի 8%-ից պակասն է (400-500 հազար)։ Օդային բեռների տեղաշարժը սահմանափակ է բարձր գնի և դեպի Հայաստան թռչող բեռնատար ինքնաթիռների սահմանափակ քանակի պատճառով։ Հիմնական մարտահրավերները քարտեզագրելը կօգնի առավել թիրախային լուծումներ մշակել և առավելագույնս բացահայտել մեր երկրի արտահանման ներուժը»:

Համաձայն Համաշխարհային բանկի կողմից 2018 թվականին հրապարակված լոգիստիկայի արդյունավետության ինդեքսի (LPI: Logistics Performance Index) գնահատված 160 երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է 92-րդ տեղը, ունենալով  2.61 ինդեքսը։  Սև ծովը Հայաստանի արտաքին աշխարհի հետ կապվելու գլխավոր ծովն է։ Սև ծովի նավահանգստային համակարգը եվրոպական նավահանգստային համակարգում ընդհանուր առմամբ համարվում է երկրորդային։ Հայաստանի համար ներկայումս գործում են մեկ տեսակի և մուլտիմոդալ լոգիստիկ երթուղիներ, օրինակ՝ բեռնատարով Վրաստան-Լարսով դեպի Ռուսաստանի Դաշնություն և ԵԱՏՄ երկրներ, կամ բեռնատարով Վրաստան-Փոթի/Բաթում և նավերով դեպի ԵՄ/Ռուսաստան/աշխարհ: Այնուամենայնիվ, այս երթուղիները ունեն որոշակի թերություններ, ինչպիսիք են օրինակ անկախատեսելիությունը/անորոշությունը ձմռան եղանակային պայմանների, սեզոնային ծանրաբեռնվածության մակարդակը, անորոշությունը բարձր ծախսերի և մաքսային ընթացակարգերի պատճառով: Օդային բեռնափոխադրումների ճանապարը առավելագույնս անակախություն կարող է բերել արտահանողներին,  և բավական գրավիչ է տնտեսության զարգացման տեսանկյունից։

Ծրագրի փորձագիտական թիմը ներկայացրեց Հայաստանի լոգիստիկ երթուղիների վերլուծություն։ Մասնավորապես՝ բոլոր հիմնական առկա և պոտենցիալ բեռների երթուղիների մանրամասն նկարագրությամբ, բեռների արտահանման (օդային, երկաթուղային, բեռնատար, ծովային) ծախսերի գնահատումով՝ ըստ նշված ապրանքների կատեգորիաների և ներմուծումների։

Հանդիպման ընթացքում ներկայացվեցին ծրագրի հետազոտական փուլի արդյունքները՝ Հայաստանում արտադրված արտահանման մեծ պոտենցիալ ունեցող քարտեզագրված ապրանքների ցանկը, որոնց արտահանումը դեռևս լիովին իրացված չէ՝ նպատակային շուկաներ հասցնելու տրանսպորտային բարձր ծախսերի պատճառով: 

Ծրագրի հաջորդ փուլերում նախատեսվում է համապատասխան պետական աջակցության մեխանիզմների մշակում այն տնտեսվարողներին համար, որոնք ներգրաված են արտահանման, փոխադրումներ իրականացնելու և լոգիստիկ ծառայություններ մատուցելու ոլորտում, ինչպես նաև այդ առաջարկվող մեխանիզմների տնտեսական մոդելների մշակում և հնարավոր տնտեսական ազդեցության գնահատում։

Առաջիկա թարմացումների մասին բոլոր նորությունները կհրապարակվեն Հայաստանի ներդրումային խորհրդի կայքում։

Հայաստանի ներդրումային խորհուրդն իրականացվում է ՎԶԵԲ-ի կողմից, Միացյալ Թագավորության կառավարության «Լավ կառավարման հիմնադրամի» աջակցությամբ։